Zasłony w koszykówce to temat, który zna każdy, kto choć trochę poważniej gra w ten sport. Są jednym z najbardziej podstawowych i zarazem skuteczniejszych narzędzi w ofensywie kazdego zespołu. Niezależnie od tego, czy mówimy o NBA, Eurolidze, czy lidze U19 – dobrze postawiona zasłona może całkowicie zmienić przebieg akcji i stworzyć dla ataku korzystną przewagę tuż pod koszem. Co pewnie nikogo nie zaskoczy, zasłony w koszykówce są wykorzystywane od dekad. Przetrwały każdą zmianę trendów i stylu gry, co tylko potwierdza ich skuteczność i ogólną uniwersalność. Zmieniają się taktyki, zmienia się tempo gry, ale zasłony wciąż działają. Dlaczego? Bo ich skuteczność opiera się na prostym mechanizmie: tworzysz przewagę, wymuszasz reakcję obrony, a potem wykorzystujesz przestrzeń. To tak jakbyś grał w szachy w pełnym biegu.
Typy zasłon
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje zasłon w koszykówce: zasłony do piłki oraz zasłony od piłki. Zasłony do piłi to takie, w których zawodnik z piłką dostaje wsparcie od kolegi w postaci zasłony, który próbuje zablokować jego obrońcę i stworzyć przewagę 2 na 1 – najczęściej mówimy tu o klasycznym pick and rollu, do którego jeszcze wrócimy.
Zasłony od piłki z kolei mają na celu uwolnienie zawodnika bez piłki, żeby mógł wyjść na pozycję do rzutu lub dostać piłkę w lepszym miejscu na penetrację w kierunku kosza. Wśród nich mamy pojedyncze zasłony – gdzie tylko jeden gracz stawia zasłonę – oraz tzw. staggery, gdzie dwóch lub trzech zawodników ustawia zasłony jedna po drugiej. Tego typu ruchy są często trudne do obrony, bo po prostu ich obrona jest bardzo skomplikowana i pozwalają wykreować przewagę do penetracji lub otwartą pozycję rzutową.
Technika stawiania zasłon
Zasłony w koszykówce charakteryzują się potrzebą zachowania odpowiedniej techniki aby po pierwsze była skuteczna, a po drugie uniknąć tak zwanej „ruchomej zasłony”, która jest faulem w ataku i kończy się utratąpiłki na rzecz drużyny obrony.
Podstawą jest ustawienie ciała – stajesz tyłem do kierunku, w którym chcesz, żeby twój kolega poszedł. Samą zasłonę powinieneś postawić tak aby „zablokować” bok lub plecy przeciwnika, wtedy zasłona jest najbardziej skuteczna, ponieważ obrońca jej nie widzi. Kluczowe jest to, żeby zatrzymać się na moment przed kontaktem – żadnych ruchów podczas stawiania zasłony! Nogi szeroko, pozycja stabilna, ręce przy sobie – nie chcesz popełnić faulu ofensywnego za próbę przytrzymania, bo to kończy się stratą. I przygotuj się na to, że zawodnik ataku wbije się w Ciebie – musisz to wytrzymać i tak pełnym zakresem ciała go zatrzymać.
Często to nie jest delikatny kontakt i czasami obaj zawodnicy wyraźnie odczuwają kontakt podczas wykonywanej zasłony, ale właśnie to czyni zasłonę skuteczną.
Jaki jest sekret najlepszych strzelców? Nie ma żadnego sekretu! Wystarczy, że masz solidną rutynę. Dołącz do programu Meadow Basket Center już dziś i odbierz za darmo, swoją profesjonalną rutynę rzutową solo.
Pick & Roll i Pick & Pop
Istnieje argument, że tak zwany „pick and roll” to najczęściej wykorzystywane zasłony w koszykówce – wysoki zawodnik stawia zasłonę, a potem od razu rolluje pod kosz. Jeśli obrońcy przekażą między sobą krycie, może dojść do tak zwanego „mismatchu” – mały broni dużego i odwrotnie. W takiej sytuacji izoluje się gre 1 na 1. W zależności od tego czy lepszy jest w twojej drużynie zawodnik obwodowy czy podkoszowy albo „mały” zagra 1 na 1 z wyższym obrońcą przodem do kosza i wykorzysta swoją szybkość albo „duży” zawodnik dostanie piłkę tyłem do kosza w strefie podkoszowej i wykorzysta swoje warunki fizyczne nad niższym oborńcą.
Pick and pop to alternatywa do pick and rolla – po zasłonie zawodnik odskakuje na dystans i czeka na podanie do rzutu za 3. Zwykle takie zagrania są skuteczny kiedy conajmniej jeden z zawodników podkoszowych z twojej drużyny z dużą skutecznością potrafi rzucać rzuty za 3.
Ogólnie musisz pamiętać o tym, że zasłony w koszykówce stawia się aby wykreować sytuację 2 na 1 lub „zwabić” 2 oborńców do jednego zawodnika aby kolega z zespołu miał otwartą pozycję do zdobycia punktów. Szcególnie jest to ważne w sytuacjach pick and roll i pick and pop
Zasłony od piłki
Tak jak już wcześniej wspomnieliśmy zasłony w koszykówce dzielą się na zasłony do piłi i zasłonny od piłi. Zasłony od piłki są równie trudne do obrony, bo dzieją się z dala od piłki, a obrońcy nie zawsze mają dobrą pozycję do odciencia zawodnika obrony. Podstawowy wariant to pojedyńcza zasłona – jeden zawodnik stawia zasłonę na zawodniku bez piłki, a drugi zawodnik wychodzi zza pleców partnera i dostaje piłkę.
Ale są też tak zwane „staggery” – czyli podwójne lub potrójne zasłony, gdzie zawodnik ataku przechodzi kolejno przez dwie lub trzy zasłony, często w różnych kierunkach.
Zasłony od piłi dzielą się na kilka rodzajów: poziome zasłony kierują gracza w stronę linii bocznej, pionowe w stronę linii środkowej boiska, a skośne łączą te dwa kierunki. Najczęściej takie zasłony stusuje się w sytuacji gdy drużyna chce wyprowadzić strzelca na otwartą pozycję.
Komunikacja przy zasłonach
Zasłony w koszykówce czasami wymagają zwiększonej komunikacji, a czasami nie. W ataku zasłonyn są stawiane prawie, że bez spów – wszystkie schematy są przećwiczone na treningach i każdy wie, co ma robić. Ale w obronie brak odpowiedniej komunikacji często prowadzi do utraty punktów. Jeśli nie powiesz partnerowi przynajmniej kierunku z którego nadchodzi zasłona, to nie ma szans aby przygotować się do obrony. Czasem wystarczy krótka informacja o zasłonie, żeby ktoś zdążył obejść zasłonę albo przekazać krycie. Obrona zasłon w koszykówce czasami opiera się na zaangażowaniu wszystkich 5 zawodników obrony – często cała obrona upada, ponieważ jeden zawodnik popełni błąd. Dlatego na parkiecie musi być ciągła komunikacja w obronie. Krótkie, jasne hasła jak: „switch!”, „show!”, „ice!” pozwalają błyskawicznie reagować zawodnikowi broniącego piłkę.
Metody obrony zasłon
Zasłony w koszykówce można bronić na kilka sposobów, każdy ma swoje plusy i minusy:
Przejście górą – zostajesz blisko gracza i chcesz zmieścić się pomiędzy zasłoną, a swoim obrońcą. W międzyczasie obrońca zawodnika stawiającego zasłone stara się przez chwile kryć obu zawodników. Taki system obrony sprawia się dobrze przy dobrze rzucających zawodnikach, ale otwiera drogę do penetracji pod kosz.
Przejście dołem – bezpieczniejsze rozwiązanie przy słabym strzelcu, ponieważ zostawiasz zawodnikowi miejsce na oddanie rzutu. Oczywiście ryzykiem jest to, że twój obrońca zacznie trafiać za 3. Obrońca „wysokiego” zawodnika wtedy musi ci dać miejsce aby przejść pomiędzy nim, a zasłoną.
Push – zawodnik kryjącego zasłonę „wypycha” zawodnika stawiającego zasłonę, a obrońca kozłującego przechodzi dołem. Chcie w ten sposób zapobiec rolowaniu wysokiego zawodnika pod kosz, ale ryzykujecie akcją rzutowa zawodnika kozłującego.
Show/Trap – wysoki wychodzi na chwilę, aby podwoić zawodnika z piłką i spróbować wymusić stratę. Ryzykowna obrona, ponieważ drugi zawodnik ataku jest zostawiony bez obrońcy.
Switch – zmiana krycia, dobra, jeśli masz wszechstronnych graczy.
Side/Ice – ten sposób obrony polega na spychaniu zawodnika kozłującego do linii bocznej, spychając go jak najdalej od środkowej linii boiska.
Kluczem obrony zasłon to dobranie odpowiedniego typu obrony do typu zawodników ataku i sytuacji na parkiecie.
Zasłony w koszykówce młodzieżowej
W wielu ligach młodzieżowych, zwłaszcza do mniej więcej poziomu U13, zasłony są zakazane. Dlaczego? Bo wszyscy chcą, żeby młodzi rozwijali grę 1 na 1, kozioł, decyzje, a nie tylko „stawiali zasłony”. Dodatkowo, dzieci często rosną w różnym tempie – ktoś gra dziś na centrze, a za 3 lata może być rozgrywającym i na odwrót. Dlatego lepiej, żeby każdy miał szansę na wszechstronny rozwój umiejętności koszykarskich. Ale to nie znaczy, że zasłon nie warto uczyć – wręcz przeciwnie. Na treningach można wprowadzać podstawy, uczyć myślenia taktycznego, ustawienia ciała, współpracy. To procentuje później w starszych rocznikach, gdy zasłony stają się legalne.
Czy handoff to zasłona?
Nie, handoff to nie zasłona. To przekazanie piłki z ręki do ręki w ruchu. Celem jest zachowanie płynności akcji, a nie zatrzymanie obrońcy. Jasne, może dojść do kontaktu i czasem broni się to jak zasłonę, ale zasada jest inna. W handoffie zawodnik z piłką aktywnie szuka momentu przekazania, a nie stoi nieruchomo, jak przy klasycznej zasłonie.
Warto znać różnicę – zasłony w koszykówce głównie są w celu zatrzymania obrońcy, a handoff ma za zadanie płynne przekazanie piłki.
Faul w ataku przy zasłonach w koszykówce
To temat, który często budzi emocje. Zasłona musi być legalna – czyli zawodnik stawiający nie może się ruszać w momencie kontaktu i nie może wypychać, łapać czy blokować rękami. Jeśli zrobisz krok w stronę obrońcy albo zrobisz tak zwany. chicken wing (wystawienie łokcia), sędzia prawie na pewno gwizdnie faul ofensywny. To samo, jeśli stoisz zbyt blisko albo za daleko – kontakt musi być „czytelny”. Dlatego trzeba trenować nie tylko moment zasłony, ale też czytanie dystansu, przewidywanie ruchów i stabilność pozycji. Dobra zasłona nie powoduje faulu – tylko przewagę.
Zawsze zalecane jest aby dobrze zapoznać się z zasadami koszykówki.
