Koszykówka to sport, który kochamy ze względu na jego widowiskowość i możliwość integrowania się podczas wspólnej gry. Niezależnie od tego czy podchodzisz zawodowo do tego sportu, czy tylko uprawiasz go rekreacyjnie ze znajomymi, warto jest przestudiować historię jak powstała koszykówka.
Dr. James Naismith: Sportowy Innowator XIX Wieku
Jak Powstała Koszykówka?
Pierwsze 13 Zasad
Dr. James Naismith w pierwotnej wersji ustanowił 13 zasad. Jakie były pierwsze reguły gry w koszykówkę? Oto one:
- Piłkę można rzucać w dowolnym kierunku jedną lub obiema rękami.
- Piłkę można odbijać w dowolnym kierunku jedną lub obiema rękami. (To nie to samo co kozłowanie)
- Gracz nie może biegać z piłką, musi ją rzucić z miejsca, na którym ją złapał, z wyjątkiem sytuacji, gdy łapie ją biegnąc z dobrą prędkością.
- Piłkę należy trzymać w rękach lub między nimi, ramiona lub ciało nie mogą być używane do trzymania jej.
- Nie wolno szarpać, trzymać, popychać, przewracać ani uderzać w żaden sposób przeciwnika. Pierwsze naruszenie tej zasady przez jakąkolwiek osobę zostanie uznane za faul, drugie wykluczy go do czasu następnego zdobycia gola, lub jeśli było oczywiste zamiar zranienia przeciwnika, przez cały mecz, bez zastępstwa.
- Faul to uderzenie piłki pięścią, naruszenie zasad 3 i 4 oraz takie, jak opisane w zasadzie 5.
- Jeśli któraś ze stron popełni trzy kolejne faule, będzie to punkt dla przeciwników.
- Gol zostanie zdobyty, gdy piłka zostanie rzucona z boiska do kosza i tam pozostanie. Jeśli piłka spoczywa na krawędzi, a przeciwnik przesunie kosz, będzie to uznane za gola.
- Gdy piłka wychodzi poza granice boiska, zostanie rzucona na pole gry przez osobę, która jako pierwsza ją dotknie. W przypadku sporu sędzia rzuca piłkę prosto na boisko. „Wrzucający” ma pięć sekund na oddanie piłki. Jeśli trzyma ją dłużej, przepada na rzecz przeciwnika. Jeśli któraś ze stron będzie opóźniała grę, sędzia przywoła na nią faul.
- Arbiter będzie oceniać zachowania graczy i odnotuje faule, informując sędziego, gdy zostaną popełnione trzy kolejne faule.
- Sędzia będzie będzie decydował kiedy piłka jest w grze, w granicach boiska i po której stronie należy ją rzucać, oraz będzie odnotowywał czas meczu. On zdecyduje, kiedy został zdobyty gol i będzie liczył wymik, wraz z innymi obowiązkami, które zazwyczaj wykonuje sędzia.
- Czas gry będzie wynosił piętnaście minut na połowę, z pięciominutowymi przerwami między nimi. Strona, która zdobędzie najwięcej goli w tym czasie, zostanie ogłoszona zwycięzcą.
- W przypadku remisu gra może, za zgodą kapitanów, być kontynuowana do momentu zdobycia kolejnego gola.
Tak, w koszykówce w XIX wieku, zdobywało się „gole”. Pierwszy otwarty dla publiczności mecz koszykówki odbył się w tym samym Springfield, 11 marca 1892 roku.
Początki Rywalizacji Ligowych
Początki rywalizacji ligowych miały miejsce już w 1898 roku, kiedy to powstała pierwsza profesjonalna liga, National Basketball League (NBL). W tym czasie brało w niej udział sześć drużyn, a pierwszymi mistrzami zostali Trenton Nationals. Później na podium stanęli New York Wanderers. Niestety, liga została zaniechana już w 1904 roku.
Po jej upadku zorganizowano wiele mniejszych rozgrywek, ale większość z nich nie miała takiego znaczenia jak lokalne drużyny, grające w koszykówkę na pieniądze. To był czas, kiedy poziom rywalizacji stawał się coraz wyższy, a zainteresowanie kibiców rosło. Jednak trzeba było czekać do roku 1946 aż zostanie założona pierwsza zawodowa drużyna, New York Renaissance.
Koszykówka Sportem Akademickim
7 lutego 1893 roku na Uniwersytecie Vanderbilt w Nashville, Tennessee, odbył się pierwszy dokumentowany mecz z udziałem zespołu uniwersyteckiego. Studenci z uczelni Vanderbilt zmierzyli się z drużyną lokalnego YMCA. Zwycięstwo Vanderbilt 9-6 zapoczątkowało wkład uczelni wyższych w koszykówkę.
W 1939 roku National Collegiate Athletics Association (NCAA) zorganizowało turniej, który stał się jednym z najbardziej prestiżowych wydarzeń w świecie koszykówki. Miejsce turnieju zmieniało się co roku, aby jak najwięcej fanów mogło śledzić rozgrywki bez konieczności podróżowania do jednego miejsca każdego roku. Mimo że pierwszy turniej akademicji, NIT, powstał wcześniej i przez wiele lat był bardziej prestiżowy niż ten zorganizowany przez NCAA, to ostatecznie stracił popularność.
Decyzja NCAA z 1950 roku, zakazująca drużynom uczestnictwa w obu turniejach, jeszcze bardziej podkreśliła znaczenie turnieju NCAA. Ostatecznie NCAA wchłonęło NIT w 1960, a organizowany przez tę organizację turniej March Madness, jest do dnia dzisiejszego najważniejszą na świecie, koszykarską imprezą na szczeblu akademickim. To jest właśnie historia jak powstała koszykówka akademicka naszych czasów.
Założenie FIBA
Koszykówka, sport, który zdobył serca ludzi na całym świecie, doczekał się swojej międzynarodowej federacji w 1932 roku. FIBA, skrót od Fédération Internationale de basketball, została założona w Genewie roku, zaledwie dwa lata po oficjalnym uznaniu koszykówki przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Co ciekawe, przed 1934 rokiem koszykówka podlegała Międzynarodowej Federacji Amatorskiego Piłki Ręcznej. Pierwotnie nosiła nazwę Fédération Internationale de basket-ball amateur.
Ośmiu założycielskich członków FIBA to: Argentyna, Czechosłowacja, Grecja, Włochy, Łotwa, Portugalia, Rumunia i Szwajcaria. We wrześniu 1934 roku został przyjęty Protokół Sztokholmski, który nadał FIBA status jedynego uznawanego organu odpowiedzialnego za koszykówkę. Podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w 1936 roku w Berlinie Federacja mianowała Jamesa Naismitha swoim Honorowym Prezydentem. Od tamtej pory FIBA zajmuje się ustalaniem zasad gry, określaniem wymaganego sprzętu i obiektów, organizacją międzynarodowych zawodów, regulowaniem transferów zawodników między krajami oraz kontrolą nominacji międzynarodowych sędziów.
Obecnie FIBA liczy 212 narodowych federacji, zorganizowanych od 1989 roku w pięć stref: Afryka, Ameryki, Azja, Europa i Oceania. Patrząc na to z perspektywy XXI wieku, trudno byłybo odpowiedzieć na pytanie, jak powstała koszykówka? Bez wkładu FIBA w jej znaczenie na arenie międzynarodowej.
NBA i Współczesny Basket
Współczesna koszykówka NBA, choć dziś nieodłączna część sportowego krajobrazu, ma swoje korzenie w latach 40. XX wieku. The Basketball Association of America (BAA) została założona w 1946 roku przez właścicieli głównych aren hokejowych w północno-wschodnich i środkowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych oraz Kanadzie. Pierwszy mecz w historii NBA odbył się 1 listopada 1946 roku w kanadyjskim Toronto, gdzie Toronto Huskies podejmowali New York Knickerbockers w Maple Leaf Gardens. Pierwszy punkt zdobył Ossie Schectman z Knickerbockersów.
Połączenie BBA i NBL
Mimo wcześniejszych prób utworzenia lig zawodowych, w tym American Basketball League (ABL) i National Basketball League (NBL), BAA była pierwszą ligą, która głównie grała w dużych arenach w dużych miastach. Wczesne lata BAA nie wyróżniały się jakością gry w porównaniu z innymi ligami lub czołowymi klubami niezależnymi, takimi jak Harlem Globetrotters. Jednak przed sezonem 1948–1949 drużyny NBL z Fort Wayne, Indianapolis, Minneapolis i Rochester przeszły do BAA, co uczyniło ją ligą preferowaną przez studentów, którzy chcieli przejść na zawodowstwo.
3 sierpnia 1949 roku pozostałe drużyny NBL połączyły się z BAA, zmieniając nazwę ligi na obecną – National Basketball Association (NBA). Nowa liga miała siedemnaście franczyz, a proces konsolidacji doprowadził do zmniejszenia się liczby drużyn do jedenastu w 1950 roku. W 1954–1955 roku liga osiągnęła swoją najmniejszą liczbę franczyz – osiem. Japońsko-amerykański Wataru Misaka przełamał bariery rasowe w NBA w sezonie 1947–1948, grając dla New York Knicks. On pozostał jedynym nie-białym zawodnikiem w historii ligi przed pierwszym afroamerykaninem, Haroldem Hunterem, który podpisał kontrakt z Washington Capitols w 1950 roku.
Połączenie NBA i ABA
Fuzja ABA-NBA była znaczącym manewrem biznesowym w sporcie zawodowym w 1976 roku, gdy American Basketball Association (ABA) połączyła się z National Basketball Association (NBA), po wielu próbach przez kilka lat. NBA i ABA rozpoczęły rozmowy o fuzji już w 1970 roku, ale pozew antymonopolowy złożony przez szefa związku zawodników NBA zablokował fuzję do 1976 roku. W ramach umowy o fuzji NBA zgodziło się przyjąć cztery z pozostałych sześciu drużyn ABA: Denver Nuggets, Indiana Pacers, New York Nets i San Antonio Spurs. Pozostałe dwie drużyny ABA, Kentucky Colonels i Spirits of St. Louis, zakończyły swoją działalność, a ich zawodnicy weszli do draftu dispersyjnego NBA.
Koszykówka Dzisiaj
Mamy nadzieję, że teraz będziecie wiedzieli jak powstała koszykówka. Dla dalszego kontekstu teraz przedstawimy wam jak obecnie wygląda koszykówka i jakie ma globalne znaczenie w kulturze i sporcie.
Ligi zawodowe, takie jak NBA w Stanach Zjednoczonych, ACB w Hiszpanii czy Euroleague w Europie, przyciągają uwagę milionów kibiców oraz generują znaczne przychody. Nie tylko gwiazdy, ale także kluby koszykarskie mają olbrzymi wpływ na gospodarkę i kulturę swoich regionów. Najwyżej wycenianym zespołem koszykarskim świata są Golden State Warriors, warci w 2024 na około 7 miliardów dolarów!
Koszykówka to nie tylko profesjonalne ligi. Wielu ludzi gra w koszykówkę jako hobby lub formę rekreacji. Dzięki dostępowi do boisk na całym świecie, sport ten jest dostępny dla ludzi z różnych środowisk społecznych i kulturowych. To właśnie ta powszechność sprawia, że koszykówka staje się jedną z głównych metod integracji społecznej i promocji zdrowego stylu życia. Szacuje się, że koszykówkę uprawia od 300 do 450 milionów ludzi na całym świecie
Koszykówka ma również ogromny wpływ na kulturę.Filmy takie jak „Space Jam” czy „Coach Carter” stały się klasykami kina, inspirując kolejne pokolenia zarówno do uprawiania sportu, jak i do dążenia do osiągnięcia własnych celów życiowych.
FAQ
Kim Był Dr. James Naismith?
Dr. James Naismith był nauczycielem wychowania fizycznego i lekarzem, który wynalazł koszykówkę. Urodził się w 1861 roku w kanadyjskim Almonte i przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie stworzył tę grę.
Kiedy powstała pierwsza profesjonalna liga koszykówki?
Pierwsza profesjonalna liga koszykówki, National Basketball League (NBL), powstała w 1898 roku. Mimo że działała tylko do 1904 roku, otworzyła drogę dla późniejszych lig zawodowych.
Ile osób gra w koszykówkę na świecie?
Szacuje się, że od 300 do 450 milionów ludzi na całym świecie uprawia koszykówkę, co sprawia, że jest to jedna z najpopularniejszych dyscyplin sportowych na świecie.
Dlaczego koszykówka jest tak popularna?
Koszykówka jest popularna ze względu na swoją widowiskowość, łatwość dostępu do gry, a także możliwość integracji społecznej i promocji zdrowego stylu życia, co przyciąga miliony graczy i kibiców na całym świecie.
Jakie są najważniejsze turnieje koszykarskie na świecie?
Najważniejszymi turniejami koszykarskimi na świecie są: liga NBA w Stanach Zjednoczonych, Euroleague w Europie oraz Mistrzostwa Świata FIBA i Letnie Igrzyska Olimpijskie, które przyciągają uwagę milionów fanów z całego świata.
